Przejdź do treści

dr hab. Agnieszka Siedlecka, dr Joanna Żurakowska-Sawa, dr Magdalena Zwolińska-Ligaj, dr Agnieszka Gałecka, mgr inż. Anna Trocewicz.

STRESZCZENIE OPISU WPŁYWU

Działalność naukowa skoncentrowana była na uwarunkowaniach i możliwych do realizacji kierunkach rozwoju Lubelszczyzny jako regionu reprezentującego grupę najsłabiej rozwiniętych regionów Unii Europejskiej, tzw. lagging regions. Zbadano przedsiębiorstwa i gospodarstwa rolne oraz gminne jednostki samorządu terytorialnego. Wykazano deficyt proinnowacyjnej aktywności tych podmiotów w obszarze zarządzania środowiskowego i potrzebę aktywizacji szeroko rozumianych innowacji. Biorąc pod uwagę warunki otoczenia i potrzebę wdrażania koncepcji zrównoważonego rozwoju zaproponowano adekwatne instrumenty i rozwiązania wzmacniające innowacyjność i konkurencyjność badanych podmiotów składające się na proekologiczne koncepcje rozwoju. Wypracowano modele wsparcia systemowego regionalnej innowacyjności, w tym lokalne strategie innowacji. Osią opracowanych modeli były innowacje, w tym innowacje o charakterze proekologicznym, przyczyniające się do zrównoważonego rozwoju lokalnego.

CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH WNIOSKÓW Z BADAŃ NAUKOWYCH

Działalność naukowa dostarczyła strategicznej wiedzy na temat uwarunkowań, problemów i narzędzi niezbędnych w kreowaniu innowacyjnego i zrównoważonego rozwoju Lubelszczyzny uznawanych za lagging regions. Sformułowano relacje przyczynowo-skutkowe, wskazano szanse i pożądane kierunki rozwoju, a także instrumenty umożliwiające wdrażanie zaproponowanych kierunków zmian. Badania zogniskowano na szeroko rozumiane innowacje, w tym proekologiczne odnoszące się do sektora publicznego i prywatnego.

Badania z lat 2010– 2020 wykazały deficyt proinnowacyjnej aktywności przedsiębiorstw, gospodarstw rolnych i władz samorządowych, niski poziom wykorzystania lokalnych zasobów i walorów przyrodniczych obszarów przyrodniczo cennych oraz problemy gospodarczego wykorzystania tych zasobów. Ponadto badania dostarczyły niezbędnej wiedzy na temat obszarów stagnacji (sytuacji gospodarczej, lokalnych obszarów kooperacji, itd.), dzięki której możliwe było podjęcie działań na rzecz rozwoju ich kluczowych sektorów gospodarczych – różnych dziedzin przedsiębiorczości, wzrostu innowacyjności, konkurencyjności oraz adaptacyjności do warunków i trendów dominujących we współczesnej rzeczywistości społeczno-gospodarczej.

Wykazano potrzebę organizacyjno-instytucjonalnego wsparcia procesu podnoszenia poziomu konkurencyjności badanego obszaru poprzez:zwiększenie kooperacji na rzecz

1. zrównoważonego wykorzystania lokalnych zasobów [R1, R2, R3];
2. stosowanie preferencji w dostępie do zewnętrznych środków finansowania inwestycji proekologicznych i do informacji oraz zwiększenia poziomu kooperacji między władzą samorządową a podmiotami lokalnymi [R1, R2, R3];
3. upowszechnianie systemów zarządzania środowiskowego [R1, R2, R3];
4. promowanie rozwoju struktur sieciowych [R1, R2, R3, R4];
5. promocję regionu lubelskiego, w tym strefy ekonomicznej i lepsze wykorzystanie przygranicznego położenia [R4];
6. wsparcie rozwoju kapitału pomostowego w powiatach: Bialski, Kraśnicki, Radzyński, Łęczyński, Chełmski, Biłgorajski, m. Biała Podlaska, Hrubieszowski, Puławski [R4];
7. wdrażanie lokalnych strategii innowacji [R4];
8. wykorzystywanie opracowanych modeli wsparcia systemowego regionalnej innowacyjności stanowiących źródło konkurencyjności przyrodniczej jednostek lokalnych i przyczyniających się do wzmacniania pozycji konkurencyjnej sektora przedsiębiorstw i gospodarstw rolnych wykorzystujących zasoby naturalne i współpracujących z nimi podmiotów [R1, R2, R3, R4, R5].

CHARAKTERYSTYKA ROLI  PODMIOTU  W OSIĄGNIĘCIU  EFEKTÓW  DZIAŁALNOŚCI  NAUKOWEJ

Badania zrealizowano w oparciu o dwa sztandarowe projekty badawcze sfinansowane ze środków zewnętrznych:

1. Badania zrealizowano w oparciu o dwa sztandarowe projekty badawcze sfinansowane ze środków zewnętrznych: badawczego NCN nr 2011/01/D/HS4/03927 „Ekologiczne uwarunkowania i czynniki rozwoju funkcji gospodarczych na obszarach przyrodniczo cennych województwa lubelskiego” (2012-2015) przygotowanego w całości i zrealizowanego samodzielnie przez zespół badawczy PSW w Białej Podlaskiej, który tworzyli prof. dr. hab. Mieczysław Adamowicz, dr hab. Danuta Guzal-Dec, dr hab. Agnieszka Siedlecka, dr inż. Magdalena Zwolińska-Ligaj [R1, R2, R3];

2. systemowego „Kapitał Intelektualny Lubelszczyzny 2010-2013” zrealizowanego w ramach PO Kapitał Ludzki, priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki, działanie 8.2. Transfer wiedzy, poddziałanie 8.2.2. Regionalne strategie innowacji (2010-2013) w ramach współpracy członka zespołu badawczego PSW w Białej Podlaskiej dr Dawida Błaszczaka z zespołem badawczym z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie [R4].


OPIS BIBLIOGRAFICZNY i STRESZCZENIE OSIĄGNIĘĆ NAUKOWYCH

[R1] Samorząd gminny w kreowaniu zrównoważonego rozwoju obszarów przyrodniczo cennych województwa lubelskiego.
W pracy wykazano m.in., że samorządy w niedostatecznym stopniu tworzą warunki do wdrażania procesu zrównoważonego rozwoju w obszarze: kształtowania proekologicznej kultury organizacyjnej urzędów gmin, zintegrowanego modelu zrównoważonego rozwoju, założeń i realizacji polityki ekologicznej oraz polityki wspierania konkurencyjności środowiskowej oraz, że samorządy realizujące zintegrowany model zrównoważonego rozwoju charakteryzuje wyższy poziom konkurencyjności środowiskowej.

[R2] Środowiskowe aspekty funkcjonowania wiejskich gospodarstw domowych na obszarach przyrodniczo cennych województwa lubelskiego.
W pracy wykazano, że dla realizacji koncepcji rozwoju zrównoważonego i produkcji zrównoważonej niezbędne są zmiany postaw kierowników gospodarstw domowych. Prowadzić one powinny m.in. do wzrostu zainteresowania mieszkańców wsi problematyką środowiskową i uczestnictwa w różnych formach doszkalania z zakresu ochrony środowiska i zarządzania środowiskowego, wdrażania rozwiązań proekologicznych w gospodarstwie domowym i produkcji rolniczej oraz rozwoju konsumpcji zrównoważonej.

[R3] Integracja funkcji gospodarczych i środowiskowych na obszarach przyrodniczo cennych województwa lubelskiego: perspektywa przedsiębiorstw.
W pracy wykazano, że obszary przyrodniczo cenne tworzą potencjalne możliwości pogłębiania procesu integracji funkcji gospodarczych i środowiskowych. Zależą one od bardziej pełnego i zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych i innych zasobów lokalnych. Ważnym czynnikiem zrównoważonego rozwoju układów lokalnych są innowacje ekologiczne realizowane w warunkach aktywizacji podmiotów lokalnych ujawniających postawy społecznej odpowiedzialności.

[R4] Analiza lokalnych obszarów wzrostu i stagnacji w regionie lubelskim (ekspertyza naukowa)
W ostatnich latach obserwuje się zainteresowanie chorobami odzwierzęcymi. Podstawowe strategie przetrwania organizmów obejmują Zaprezentowano propozycję wykorzystania kapitału intelektualnego jako faktora wspierającego strategie rozwoju. Opracowano lokalne strategie innowacji. Zidentyfikowano kluczowe sektory determinujące potencjał konkurencyjny analizowanych obszarów, wskazano obszary stagnacji oraz określono istotne deficyty w sensie społecznym i ekonomicznym. Szansą rozwoju analizowanego obszaru jest wzrost nakładów, a tym samym podniesienie konkurencyjności i innowacyjności w wyodrębnionych sektorach gospodarki..

[R5] Innovative activity of enterprises in the peripheral region, Proceedings of the 2018 International Conference „ECONOMIC SCIENCE FOR RURAL DEVELOPMENT” No 47.
Jelgava, LLU ESAF, 9 11 May 2018, pp. 433-441, DOI 10.22616/ESRD.2018.050
W pracy zweryfikowano pozytywnie hipotezę o istnieniu na badanym obszarze niewielkiej grupy przedsiębiorstw nastawionych na rozwój, aktywnych w obszarze wprowadzania innowacji, dostrzegających potrzebę ich wdrażania i zdolnych do przełamywania licznych barier w tym procesie. Do głównych barier działalności innowacyjnej przedsiębiorstw należą bariery finansowe. Bariery związane z ograniczonym dostępem do wiedzy w procesie innowacji na tle barier finansowych nie są bardzo istotne.

CHARAKTERYSTYKA WPŁYWU DZIAŁALNOŚCI NAUKOWEJ, W TYM KTÓREJ WYNIKI SĄ PRZEDMIOTEM KOMERCJALIZACJI, ZE WSKAZANIEM ZWIĄZKU MIĘDZY DZIAŁALNOŚCIĄ NAUKOWĄ A TYM WPŁYWEM ORAZ GRUPY SPOŁECZNEJ BĘDĄCEJ BENEFICJENTEM TEGO WPŁYWU I OBSZARU, NA KTÓRY DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA MA NAJWIĘKSZY WPŁYW

W wyniku przeprowadzonych badań w ramach projektu badawczego pn. „Ekologiczne uwarunkowania i czynniki rozwoju funkcji gospodarczych na obszarach przyrodniczo cennych województwa lubelskiego” dotyczących funkcjonowania podmiotów gospodarczych na obszarach przyrodniczo cennych zidentyfikowano problemy, z jakimi na co dzień spotykali się: samorządy lokalne, rolnicy i przedsiębiorcy. Poznano lokalne i regionalne uwarunkowania kreowania zrównoważonego, wielofunkcyjnego i proinnowacyjnego rozwoju podmiotów gospodarczych z lagging regions. Zatem określone relacje przyczynowo-skutkowe, a także wskazane szanse i pożądane kierunki rozwoju stanowiły inspirację przy podejmowaniu inicjatyw rozwojowych podmiotów gospodarczych z lagging regions. Władze samorządowe, przedsiębiorcy oraz rolnicy zyskali dostęp do Poradnika w którym wskazano m. in. preferowane rodzaje działalności gospodarczej na obszarach przyrodniczo cennych [S1].

Dostęp podmiotów gospodarczych do wyników zaawansowanych i unikalnych badań w zakresie ekonomii współdzielenia, jak również do wysoko specjalistycznej wiedzy, szeregu innowacyjnych rozwiązań, nowoczesnego spojrzenia, które kształtują nowe możliwości rynkowe i biznesowe w przedsiębiorstwach i gospodarstwach rolnych, zaowocowało innowacjami procesowymi, produktowymi, usługowymi przyczyniając się w:

przedsiębiorstwach do [S2]: podniesienia konkurencyjności rynkowej, poszerzenia rynku oraz zwiększenie popytu na oferowane dobra konsumpcyjne; wpisania się w europejską politykę zielonego ładu; ograniczenia strat materiałów; zmniejszenia ilości emitowanych związków lotnych do środowiska; obniżenia kosztów produkcji, co zwiększyło konkurencyjność przy zachowaniu najwyższej jakości produkowanych wyrobów;

w gospodarstwach rolnych do [S3]: ulepszenia procesów produkcyjnych, dzięki wdrożeniu zasad systemu rolnictwa precyzyjnego; wygenerowania oszczędności na poziomie 30-40%; zmniejszenia zużycia środków pędnych, nawozów oraz środków ochrony roślin; rozbudowa parku maszynowego w gospodarstwie pozwoliła na zwiększenie areału upraw.

Opracowanie Lokalnych Strategii Innowacji (LSI), dało podstawę do podejmowania istotnych, z punktu widzenia regionu i jego mieszkańców, decyzji dotyczących strategicznych kierunków rozwoju poszczególnych obszarów działalności społeczno-gospodarczej. Wnioski i rekomendacje dostarczyły niezbędnej wiedzy na temat obszarów stagnacji. Ich zastosowanie umożliwiło pomiar kapitału ludzkiego, strukturalnego i relacji, zaobserwowanie kluczowych obszarów dynamiki zmian społeczno-gospodarczych w województwie lubelskim i wyodrębnienie kluczowych obszarów wzrostu społeczno-gospodarczego i obszarów zagrożonych stagnacją. Na podstawie licznych ekspertyz wykonanych w ramach projektu „Kapitał Lokalny Lubelszczyzny 2010-2013”, jak również konsultacji z przedstawicielami różnych grup społecznych (przedsiębiorców, producentów rolnych i władz lokalnych) określono dziedziny specjalizacji obszaru stagnacji, do których zaliczono m.in. biogospodarkę, usługi prozdrowotne oraz rekreacyjno-turystyczne [S4].

Wdrożenie lokalnych strategii innowacji wpłynęło na podniesienie potencjału konkurencyjnego Lubelszczyzny zagrożonej stagnacją poprzez wsparcie rozwoju innowacyjnych sektorów gospodarki, stymulowanie rozwoju lokalnego systemu innowacji i wielopłaszczyznowej współpracy w obszarach uznanych za wiodące dla ich rozwoju. W przypadku powiatu bialskiego i miasta Biała Podlaska opracowano strategie wokół sektora transport-spedycja-logistyka, usług medycznych, turystyki oraz produkcji i przetwórstwa żywności.

Na podstawie LSI w samorządach lokalnych województwa lubelskiego możliwe było podejmowanie działań na rzecz rozwoju kluczowych sektorów gospodarczych, przede wszystkim różnych dziedzin przedsiębiorczości, wzrostu innowacyjności, konkurencyjności oraz adaptacyjności do warunków i trendów panujących, dominujących we współczesnej rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Strategie te stały się podstawowym narzędziem zarzadzania rozwojem lokalnym w sposób racjonalny i bardziej efektywny [S4]. Wyniki uzyskanych badań znalazły też zastosowanie w opracowaniu wykorzystanym do realizacji polityki wsparcia innowacyjności w Unii Europejskiej [S5].

SZCZEGÓŁOWA  CHARAKTERYSTYKA  DOWODÓW WPŁYWU DZIAŁALNOŚCI NAUKOWEJ

[S1] Wspieranie i rozwijanie działalności gospodarczej na obszarach cennych przyrodniczo: poradnik dla władz samorządowych, przedsiębiorców i rolników” (przewodnik/poradnik)
Poradnik stanowi udostępnione odbiorcom kompendium wiedzy do praktycznego zastosowania w przedsiębiorstwach, gospodarstwach rolnych i jednostkach samorządu terytorialnego z zakresu rozwijania działalności gospodarczej na obszarach przyrodniczo cennych oraz wykorzystującej zasoby naturalne.

[S2] Poświadczenia współpracy z władzami samorządowymi
1. Poświadczenie potwierdza współpracę odnośnie budowania LSI dla Powiatu Bialskiego i M.Biała Podlaska. 2.Raport: Analiza popytu wykonana w ramach przygotowania projektu aplikowanego z EFRR: Rewaloryzacja i modernizacja Zespołu Zamkowo-Parkowego Radziwiłłów w Białej Podl.; Rozbudowa i modernizacja BCK powstał w oparciu o współpracę Zespołu Eksperckiego PSW z gminą Miejską Biała Podlaska.

[S3] Poświadczenie współpracy z przedsiębiorcami
Poświadczenie współpracy. Na podstawie podpisanej umowy między PSW a przedsiębiorcą opracowano opinię o innowacyjności: 1. Rozwinięcie prowadzonej działalności poprzez zakup maszyn i urządzeń wraz z posadowieniem instalacji fotowoltaicznej; 2. Rozwinięcie prowadzonej działalności, poprzez wybudowanie nowego budynku wraz z przyległą infrastrukturą, zakup nowych środków trwałych oraz posadowienie instalacji fotowoltaicznej.

[S4] Poświadczenie współpracy z rolnikami
Poświadczenie współpracy wskazuje na podstawę podętej współpracy. Następnie na podstawie podpisanej umowy została opracowana Opinia o innowacyjności projektu pt. Rozwinięcie prowadzonej działalności, poprzez zakup nowych środków trwałych oraz wartości majątkowych.

[S5] Document urzędowy UE: Study on the effectiveness of public innovation support for SMEs in Europe.
Wnioski z badań nad innowacyjnością przedsiębiorstw realizowanych w PSW zostały wykorzystane w dokumencie Komisji Europejskiej poświęconym skuteczności publicznego wsparcia innowacji w MŚP w Europie. W dokumencie wskazano problemy wsparcia aktywności przedsiębiorstw zlokalizowanych na obszarach o charakterze peryferyjnym.

INFORMACJE, CZY WPŁYW POWSTAŁ W WYNIKU INTERDYSCYPLINARNYCH BADAŃ NAUKOWYCH LUB PRAC ROZWOJOWYCH, ORAZ CHARAKTERYSTYKI ZNACZENIA INTERDYSCYPLINARNOŚCI BADAŃ NAUKOWYCH LUB PRAC ROZWOJOWYCH DLA POWSTANIA TEGO WPŁYWU

Badania podejmowane w ramach dyscypliny ekonomia i finanse poświęcone zostały problematyce możliwości i uwarunkowań stymulowania zrównoważonego rozwoju regionów peryferyjnych i kierunków oraz narzędzi realizacji polityki regionalnej i lokalnej. Perspektywa nauk ekonomicznych umożliwiła analizę komponentów innowacyjności oraz opracowanie narzędzi służących kreowaniu potencjału innowacyjnego i zrównoważonego rozwoju regionów typu lagging regions.

Analiza procesów innowacyjnych wymaga przyjęcia perspektywy mikroekonomicznej. Zatem badania poświęcone zrównoważonemu rozwojowi regionów peryferyjnych uwzględniły problematykę z zakresu nauk o zarządzaniu i jakości. W szczególności podjęto wątek stanu aktywności badanych podmiotów w zakresie zarządzania środowiskowego, jako przejawu ich proinnowacyjnych działań oraz konkurowania środowiskowego. Problematyka zarządzania innowacjami, w tym społecznymi i ekologicznymi była podejmowana także z perspektywy zarządzania rozwojem terytoriów.

Prowadzone badania w dużej mierze uwzględniały terytorialny charakter procesów rozwojowych na obszarach peryferyjnych. Wiązały się z poszukiwaniem czynników innowacyjności i konkurencyjności zakorzenionych w układach lokalnych. W sposób szczególny uwzględniono rolę kapitału intelektualnego w procesach innowacyjnych a także perspektywę sieci. Taka perspektywa badawcza wskazuje na bliskie związki zrealizowanych badań z taki dyscyplinami naukowymi jak, m.in. geografia czy socjologia.